Vraag bij een notaris of er een testament is. Zij kunnen dat opzoeken in het testamenten register. Als er geen testament is heeft u een Verklaring van Erfrecht (VVE) nodig.
Bepaal de wijze van aanvaarding; aanvaarden, beneficiair aanvaarden (dit wordt ook wel onder voorrecht van boedelbeschrijving genoemd) of verwerpen.
Benoem executeur of gevolmachtigde.
Maak afspraken over de gewenste taakverdeling.

Het testament is een officiële akte waarin iemand bepaalt wat er na diens overlijden moet gebeuren. Een dergelijke akte is bij leven opgemaakt en officieel opgesteld door een notaris. Iedereen vanaf 16 jaar die over zijn verstandelijke vermogens beschikt, kan een testament laten opstellen. Diegene die een testament heeft laten opmaken wordt erflater genoemd.

Alle testamenten die worden opgemaakt staan geregistreerd in het Centraal Testamenten Register. Daarin is ook de datum te vinden waarop het is opgemaakt en door welke notaris dat is gebeurd. Via de notaris kunt u navragen of de overledene over een testament beschikte. Dat kan ook rechtstreeks bij het Centraal Testamenten Register. Bij de – kosteloze – aanvraag moet een kopie van de akte van overlijden worden gevoegd. Er bestaat overigens wel de mogelijkheid dat er sprake is van een testament in het buitenland. Zo’n testament staat niet geregistreerd bij het Centraal Testamenten Register. Die informatie moet u daarom in het betreffende land proberen te achterhalen.

Centraal Testamenten Register
Postbus 19398
2500 CJ Den Haag
t (0900) 114 4 114 (€ 0,25 per minuut)
www.centraaltestamentenregister.nl

Bij het opstellen van het testament of codicil kan een executeur zijn aangewezen. Dit is degene die volgens het testament de laatste wil van de overledene uitvoert. Hij regelt in veel gevallen de uitvaart en vervolgens de afwikkeling van de nalatenschap. De executeur kan een familielid of een kennis zijn, maar ook een bank, Erf-goed of de notaris kan daartoe zijn aangewezen. De executeur krijgt van de notaris een verklaring van erfrecht.

Als de executeur geen familielid is van de overledene, dan is het gebruikelijk dat deze een vergoeding krijgt voor de uitgevoerde werkzaamheden. Als er geen executeur is aangewezen, dan kan het ook zijn dat de gezamenlijke erfgenamen één erfgenaam de volmacht geven om de nalatenschap af te wikkelen.

Boedelbeschrijving geeft een overzicht van de bezittingen en schulden van de nalatenschap. Een boedelbeschrijving hoort ook een beschrijving te geven van overige zaken waarmee met de afwikkeling rekening moet worden gehouden.

De overledene laat bezittingen achter. Deze bezittingen minus de schulden moeten worden verdeeld onder de erfgenamen. Om dat zuiver te kunnen doen moeten we de waarde vaststellen. Dat doen we met een boedelbeschrijving: een complete inventarisatie van bezittingen en schulden. Dat is niet alleen nodig om de nalatenschap te kunnen verdelen, het is ook voor de belastingdienst nodig om te kunnen bepalen hoeveel erfbelasting er betaald moet worden. De waarde die wordt gebruikt voor een verdeling hoeft niet dezelfde te zijn als die gebruikt wordt voor de aangifte.  Voor de belastingdienst geldt de waarde in het economisch verkeer (wat je er op de ‘markt’ voor kan krijgen) op het moment van overlijden. Voor de verdeling kan iets uit de boedel een veel hogere emotionele waarde hebben.

Een boedelbeschrijving met een akte van verdeling is verplicht als een of meer erfgenamen:

• Minderjarig zijn
• Onder curatele staan
• Failliet zijn
• De erfenis beneficiair hebben aanvaard

Als de bezittingen geïnventariseerd zijn kijken we naar het volgende:

• Bij een achtergebleven partner; gehuwd, geregistreerd partnerschap of geen van beiden
• Levensverzekering
• Schulden
• Schenkingen
• Legaten
• Waardebepalingen

Bankrekeningen opheffen of op naam van erfgenamen laten zetten.

Informeren instanties zoals pensioenfonds en uitkeringsinstanties, opzeggen abonnementen, lidmaatschappen, verzekeringen en andere persoonlijke verplichtingen.

Zorg voor woning; leeghalen en beheer woning, opzeggen huur?

In overleg verkopen van koersgevoelige bezittingen.

Is er geen testament dan staat in de verklaring van erfrecht (VVE) wie de erflater (overledene) is, wie de erfgenamen zijn en eventueel wie gemachtigd is om namens de erfgenamen te handelen. Ook staat hierin of de overledene een testament heeft opgesteld. De VVE wordt afgegeven door de notaris. De notaris zal daarvoor het bevolkingsregister raadplegen en stelt officieel vast of de overledene kinderen had. Bij (zeer) kleine nalatenschappen, wanneer er nauwelijks bezittingen zijn en alleen een betaalrekening dan zal een VVE niet nodig zijn.

Bij een notaris of via ons. Voor het aanvragen hebben wij of de notaris het volgende nodig:

• Akte van overlijden
• Geldig identiteitsbewijs
• Eventuele trouwboekje
• Lijst met namen en adressen van de erfgenamen

De akte van overlijden wordt afgegeven door de gemeente nadat de aangifte van overlijden heeft plaats gehad. De aangifte van overlijden wordt meestal gedaan door een medewerker van de uitvaartverzorging. U kunt de aangifte ook zelf doen. De akte van overlijden wordt door de ambtenaar van de gemeente afgegeven. Voor de afgifte van de akte moet een verklaring van overlijden door de behandelend arts worden overlegd. In bijzondere gevallen wordt de aangifte van overlijden gedaan door de officier van Justitie. Dit is van toepassing als er sprake is van een lijkvinding of een niet natuurlijk overlijden. Wanneer de aangifte door de officier van Justitie wordt gedaan zult u (in het geval van een lijkvinding) wat langer op de afgifte van de akte van overlijden moeten wachten

De meeste uitvaartverzorgers geven de akte van overlijden meestal af op de dag van de uitvaart. Wanneer de akte van overlijden eerder nodig is kunt u deze eerder afhalen.

Er zijn twee soorten erfgenamen:

1. Wettelijke erfgenamen (zoals in de wet bepaald)
2. Testamentaire erfgenamen (zoals bij leven door de overledene in een testament bepaald)

Als iemand overlijdt zonder testament, dan geldt het wettelijk erfrecht. In de verklaring van erfrecht van de notaris staat vermeld:

• Of er een testament is gemaakt
• Wie de erfgenamen zijn
• Voor welk deel de erfgenamen recht hebben op de nalatenschap

Als er verschillende erfgenamen zijn, kan de notaris een boedelvolmacht opmaken waarmee één van de erfgenamen namens de anderen kan optreden. Hier bestaan wel eens misverstanden over. Er wordt vaak gedacht dat iemand met een volmacht zomaar alles kan doen zoals hij dat wil. Niets is minder waar. Een gevolmachtigde doet altijd alles namens alle erfgenamen. Alleen om praktische redenen kan hij zelf de opdrachten geven. Dit betekent juist dat hij over alles verantwoording moet kunnen afleggen. Het zal  duidelijk zijn dat ook Erf-goed als gevolmachtigde kan optreden.

Zie verklaring van erfrecht (VVE).

Na een overlijden worden de meeste rekeningen van de overledene geblokkeerd. Dat betekent dat u er voor een bepaalde periode geen geld kunt afhalen. Toch moeten er vaak een aantal noodzakelijke betalingen (huur, gas, telefoon e.d.) worden gedaan. Als u contact opneemt met de bank, is het vaak mogelijk dergelijke betalingen door te laten gaan.

Volmachten voor het gebruik van rekeningen die op naam van de overledene staan, vervallen. Gevolmachtigden kunnen deze rekeningen niet meer gebruiken en kunnen er dus geen geld vanaf halen.

Zogenaamde en/of-rekeningen worden meestal niet, of gedeeltelijk, geblokkeerd. Dit zijn rekeningen waarbij bijvoorbeeld op het afschrift staat ‘J. Pietersen en/of P. Pietersen-Jansen’. De ING blokkeert dergelijke rekeningen in principe niet.

Bij ING gaan automatische overschrijvingen in principe gewoon door. Bij andere banken kan dat verschillen. Er zijn twee soorten automatische betalingen:

1. Opdrachten aan de bank om regelmatig een vast bedrag aan een derde over te maken. Deze zijn op het afschrift herkennen aan de code ‘PO’. Het zijn bijvoorbeeld abonnementen, contributies of huur. Met een overzicht zullen we overleggen welke u wilt laten stopzetten.
2. Een machtiging tot automatische incasso aan bedrijven of instellingen. Deze zijn op het afschrift te herkennen aan de code ‘IC'; zoals bijvoorbeeld telefoon- en energierekeningen. Deze machtigingen zijn aan de betrokken organisaties afgegeven. Om ze in te trekken moet we contact met hen opnemen.

Wanneer er minderjarige erfgenamen zijn, moeten de wettelijke vertegenwoordigers van de kinderen de papieren ondertekenen. Spaarrekeningen van minderjarige overledenen (jonger dan 18) worden meestal niet geblokkeerd. In dat geval keert de bank uit aan de wettelijke vertegenwoordigers.

Als de rekening alleen op naam van de overledene stond, dan hoort het hele saldo tot de nalatenschap. Dat geldt zowel voor een positief als een negatief saldo. Is het saldo negatief, dan komt de openstaande schuld voor rekening van de nabestaanden. Was de overledene gehuwd in gemeenschap van goederen, of was er sprake van geregistreerd partnerschap, dan vormt de helft van het saldo de nalatenschap.

Na het overlijden van de rekeninghouder hebben de erfgenamen twee mogelijkheden:

1. De rekening(en) opheffen (bij de ING worden dan automatisch de aan deze rekening gekoppelde spaarrekeningen opgeheven).
2. De rekening(en) voortzetten en één of meer nieuwe rekeninghouders aanwijzen.

Effecten van de overledene staan meestal op een effectenrekening bij een bank. Het is belangrijk om te weten dat voor de erfbelasting uitgegaan wordt van de waarde op de dag van overlijden! Wij zullen hierover zo snel als mogelijk met u overleggen wat er met de effecten en fondsen gedaan moet worden.

Ook voor spaarrekeningen geldt dat de rekening op één of meerdere namen kan staan. Blokkering is daarom afhankelijk van op wiens naam de rekening staat. Met uitzondering van termijndeposito’s zijn alle spaartegoeden vrij opneembaar door de erfgenamen; wél pas na overleg van een verklaring van erfrecht door de notaris. Erfgenamen kunnen er voor kiezen de rekening te laten bestaan en deze over te schrijven op naam van de nieuwe rekeninghouder.

Op het moment van overlijden komen machtigingen voor een kluis te vervallen. De bank heeft geen informatie over de inhoud van de kluis, aangezien deze alleen bij de kluishouder bekend is. Om toegang tot de kluis te krijgen heeft u een verklaring van erfrecht nodig.

Bij persoonlijke leningen of doorlopend krediet kan de bank bij overlijden deze schuld mogelijk kwijtschelden. Er is dan geen schuld meer voor de erfgenamen. Opname van het doorlopend krediet is na het overlijden uiteraard niet meer mogelijk.

Wordt de schuld niet kwijtgescholden, dan komt de overblijvende schuld ten laste van de erfgenamen.

Betalingen die de creditcardhouder voor overlijden met de creditcard heeft gedaan en die na het overlijden van de rekening worden afgeschreven, worden afgetrokken van de nalatenschap. Als de achterblijvende partner, die gemachtigd is van de creditcard gebruik te maken, dergelijke betalingen heeft gedaan, dan worden deze niet van de nalatenschap afgetrokken

In tegenstelling tot een persoonlijke lening komt de schuld bij een hypothecaire lening na het overlijden van de schuldenaar niet te vervallen. De resterende schuld kan in principe worden opgeëist door de bank. Eventueel kunnen nabestaanden de hypotheek laten doorlopen en zullen dan gewoon de rente en aflossing moeten doorbetalen. Als de hypotheek is afgesloten met een levens- of overlijdensrisicoverzekering, dan kan de hypothecaire lening – of een deel daarvan – met de uitkering van de verzekering worden afbetaald.

In veel gevallen is de regeling bij overlijden daarom afhankelijk van de gekozen financieringsvorm.

De meeste schade verzekeringen kunnen direct stopgezet worden:

• Reisverzekering
• Aansprakelijkheidsverzekering
• Rechtsbijstandverzekering
• Ziektekostenverzekering

Over de verzekeringen die het bezit van de overledene verzekerde zal per geval gekeken worden of opzeggen gewenst is:

• Huisverzekering (mag meestal niet opgezegd worden van de geldverstrekker)
• Inboedelverzekering
• Autoverzekering

Als de auto op naam stond van de overledene, dan moet het kenteken binnen 5 weken te worden overgeschreven op de naam van de nieuwe eigenaar. Dit houdt ook in dat de verzekering beëindigd of gewijzigd moet worden! Meestal geldt als voorwaarde dat als iemand anders dan de eigenaar in de auto rijdt, de eigenaar daar toestemming voor moet hebben gegeven. Aangezien de overledene dat niet meer kan doen, bestaat het risico dat een van de nabestaanden dan onverzekerd in de auto rijdt.

Verbond van verzekeraars
Bordewijklaan 2
2591 XR Den Haag
www.verzekeraars.org

Kort na het overlijden moet de werkgever, eventueel uitkeringsinstanties zoals de sociale dienst of de uitvoeringsinstelling sociale verzekeringen, geïnformeerd worden.

Vaak hebben mensen bij verschillende bedrijven een pensioen opgebouwd. Bij de pensioen & verzekeringskamer kunnen we informatie krijgen over eventuele oude pensioenpolissen.
Pensioen & verzekeringskamer
Postbus 929
7301 BD Apeldoorn
t 055 357 6677
mail@pvk.nl
www.pvk.nl

Als de overledene een pensioenuitkering ontving, moeten we contact opnemen met het betreffende pensioenfonds. Informatie daarover staat op de bankafschriften.

Als de overledene nog werkte en pensioenrechten had opgebouwd, kan de achterblijvende partner een weduwe- of weduwnaarspensioen aanvragen bij het betreffende pensioenfonds. Sommige pensioenfondsen keren een nabestaandenpensioen uit aan minderjarige of studerende kinderen.

Veel mensen hebben bij voormalige werkgevers pensioenrechten opgebouwd. Als de overledene een pensioenverzekering had die gestopt is omdat hij van werkgever wisselde, kunt u bij de betreffende pensioenfondsen een pensioenuitkering aanvragen.

Als de overledene al eerder was gehuwd, dan kan de ex-partner in sommige gevallen recht hebben op een deel van de pensioenuitkering. Dat recht is opgenomen in het echtscheidingsconvenant, dat is opgemaakt bij de scheiding.

Een aantal zelfstandige beroepen kent een (verplicht) beroepspensioenfonds. Als hiervoor gedurende het leven regelmatig premie is betaald, dan hebben de nabestaanden recht op een nabestaandenpensioen.

• ABP/USZO
  Postbus 256
  2700 AG Zoetermeer
  t 079 351 0849
• Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP)
  Oude Lindestraat 70
  6411 EJ Heerlen
  t 045 579 6265
  www.abp.nl
• UWV
  0900 9294
  www.uwv.nl
• Pensioenfonds PGGM
  Postbus 117
  3700 AC Zeist
  t 030 696 9911
  www.pggm.nl
• Cordares (voorheen Sociaal fonds Bouwnijverheid (SFB))
  Postbus 637
  1000 EE Amsterdam
  t 020 583 9119
  www.cordares.nl
• VVB
  t 020 583 9119 (ma. t/m vrij. 8.30-12.30 uur)
  helpdesk@vb.nl

Kort na het overlijden moeten eventuele uitkeringsinstanties worden geïnformeerd. De belangrijkste instanties zijn:

Als de overledene een bijstandsuitkering ontving, moeten we de Sociale Dienst of de afdeling Sociale Zaken in uw woonplaats informeren. De hoogte van de uitkering is afhankelijk van de thuissituatie en wordt daarom aangepast aan de nieuwe omstandigheden.

Indien u het niet eens bent met de beslissing van een organisatie, kunnen we altijd een bezwaarschrift indienen. Vaak moet het bezwaarschrift binnen zes weken bij de betrokken instantie worden ingeleverd. Bij de Ziektewet is dat zelfs binnen twee weken! De instantie zal de beslissing op basis van uw bezwaarschrift opnieuw beoordelen. Bent u daarna nog niet tevreden, dan kunnen we binnen zes weken in beroep gaan bij de rechtbank, dit kost € 60  aan griffiegeld. Daarna kunnen we eventueel nog in beroep gaan bij de Centrale Raad van Beroep (kosten: € 170).

• Ministerie van Sociale zaken en werkgelegenheid
  Postbus 90801
  2509 LV Den Haag
  t 080 090 51
  www.minszw.nl
• Sociale verzekeringsbank
  Postbus 1100
  1180 BH Amstelveen
  t 020 656 5656
  www.svb.org

Het recht op loon of een lopende uitkering vervalt op de dag van overlijden. Over het algemeen ontstaat er na een overlijden recht op een zogenaamde overlijdensuitkering. Dat is een uitkering die de werkgever wettelijk verplicht is de partner of minderjarige kinderen van de overleden werknemer te verstrekken. Dat geldt meestal ook voor samenwonende partners. De overlijdensuitkering is gelijk aan het loon van de werknemer tot één maand na het overlijden. Ook het opgebouwde bedrag aan vakantiegeld is daarin opgenomen. Deze uitkering is belasting- en premievrij en wordt automatisch op de bankrekening gestort, waarna het geld bij de nalatenschap wordt opgeteld.

U heeft recht op een dergelijke uitkering als:

1. De overledene werknemer was, in welk geval de uitkering gelijk is aan 100% van het salaris over de maand na de dag van overlijden
2. De overledene uitkeringsgerechtigde was in het kader van de Ziektewet, WAO, Wajong, WAZ, WW, AOW of Anw. In dat geval is de uitkering over het algemeen gelijk aan één maand uitkering, waarin het eventuele ziekengeld of vakantie uitkering is opgenomen.

U kunt de overlijdensuitkering aanvragen bij de werkgever van de overledene of de uitvoeringsinstelling van wie de overledene een uitkering kreeg. Vaak wordt de overlijdensuitkering automatisch na het overlijden op de (post)bankrekening gestort, maar het is verstandig in alle gevallen zelf een overlijdensuitkering aan te vragen.

• Ministerie van Sociale zaken en werkgelegenheid
  Postbus 90801
  2509 LV Den Haag
  t 080 090 51
  www.minszw.nl
• Sociale verzekeringsbank
  Postbus 1100
  1180 BH Amstelveen
  t 020 656 5656
  www.svb.org
• 2ZW Sociale Zekerheid
  Postbus 19260
  3501 DG Utrecht
  t 030 230 6755
  www.2zw.nl

Woonde de overledene samen maar was niet gehuwd, dan kan in een samenlevingscontract zijn vastgelegd wat privé en wat gezamenlijke eigendommen zijn. Ook kan er sprake zijn van een  verblijvingsbeding, de achterblijvende partner kan dan bij overlijden eigendommen krijgen van inboedel of huis.

In sommige gevallen is bij het afsluiten van een levensverzekering de achterblijvende partner tot begunstigde benoemd, in plaats van dat bij de uitkering de bank direct de begunstigde is. Die constructie heeft als voordeel dat daarmee wel de bank wordt betaald, maar dat deze uitkering niet meetelt in de nalatenschap. Dat betekent, dat de nalatenschap er uit ziet alsof er nog een hypotheekschuld op het huis rust. In dat geval hebben de erfgenamen recht op het deel van het huis dat al afgelost is, en niet op het complete huis.

Vaak hebben kinderen na het overlijden van hun eerste ouder een niet-opeisbare vordering op de andere (langstlevende) ouder. Vader of moeder is bijvoorbeeld in het huis blijven zonder de kinderen hun erfdeel te betalen. Dit wordt bij het overlijden van de langstlevende een schuld van de nalatenschap. Hierdoor verkleint de omvang van de nalatenschap en de erfgenamen hoeven daardoor ook minder erfbelasting te betalen.

Schenkingen die korter dan 180 dagen voor het overlijden zijn gedaan, worden niet in mindering gebracht op de nalatenschap. Met andere woorden, je moet er wel erfbelasting over betalen en het zit niet meer in de nalatenschap. Als de schenking aan en erfgenaam is gedaan, dan wordt dat beschouwd als een voorschot op de erfenis. Ook als de schenking langer dan 180 dagen geleden is gedaan.

Schenkingen die korter dan 180 dagen voor het overlijden zijn gedaan, worden niet in mindering gebracht op de nalatenschap. Met andere woorden, je moet er wel erfbelasting over betalen en het zit niet meer in de nalatenschap. Als de schenking aan en erfgenaam is gedaan, dan wordt dat beschouwd als een voorschot op de erfenis. Ook als de schenking langer dan 180 dagen geleden is gedaan.

Een legaat is waarde die een overledene in een testament of codicil aan iemand toebedeelt. Eigenlijk is dat een schuld van de nalatenschap. De andere ‘echte’ schulden moeten eerst afbetaald worden voordat het legaat uitgekeerd wordt. De uitkering mag nooit ten koste gaan van de legitieme portie van de kinderen. Voorwerpen worden gewoon overgedragen.

Ieder kind heeft volgens de wet recht op een minimaal gedeelte van de nalatenschap van zijn ouders, los van het eventuele testament. De omvang van die ‘legitieme portie’  bedraagt de helft van het wettelijk erfdeel. Het wettelijk erfdeel is de erfenis gedeeld door het aantal wettelijke erfgenamen. De wettelijke erfgenamen zijn:

1. kinderen en geregistreerd partner
2. ouders, broers en zusters
3. grootouders
4. overgrootouders

Zijn er geen (klein)kinderen of partner, dan erven de personen in groep 2. Een ongehuwde of niet geregistreerde partner valt niet onder de wettelijke erfgenamen. Formeel erven zij dus niets als daar niets over in een codicil of testament is vastgelegd!  Zijn die er niet dan erft groep 3. Als deze ook ontbreken zullen de personen in groep 4 erven.

Overigens kan de ‘erflater’ (de overledene) een kind in zijn testament onterven. Als het kind daar bezwaar tegen maakt, dan heeft het alsnog recht op een legitieme portie in de vorm van een geldvordering, maar niet in de vorm van goederen.

Kinderen kunnen hun legitieme portie niet direct opeisen. De echtgenoot van de overledene krijgt de goederen van de nalatenschap. De kinderen krijgen een geldvordering ter waarde van hun erfdeel. Die vordering is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende echtgenoot. Om waardeverlies van de vordering te voorkomen wordt deze elk jaar automatisch verhoogd met een bepaald percentage, opgebouwd uit de wettelijke rente minus 6%. De langstlevende partner mag de vorderingen tijdens zijn of haar leven aflossen.

Als iemand sterft en er melden zich geen erfgenamen, dan is er sprake van een onbeheerd nalatenschap. In dat geval verzoekt de notaris de rechtbank een curator aan te wijzen, die de nalatenschap afwikkelt. Geld en eventueel goederen die daarna overblijven gaan naar de Dienst der Domeinen. Als er zich binnen drie jaar nog geen erfgenaam meldt, dan gaat de nalatenschap naar de Staat. Een eventuele erfgenaam kan nog tot 30 jaar na het overlijden aanspraak maken op de nalatenschap.

Na een overlijden moeten alle erfgenamen op de hoogte worden gebracht. Oók de erfgenamen die door verhuizing of zelfs emigratie uit het oog zijn verloren. Deze zijn te traceren via het bevolkingsregister van de gemeente waar de betrokkenen het laatst heeft gewoond. Via dat register kan het volgende adres worden achterhaald, enzovoort, tot de verloren erfgenaam is achterhaald.

Een nalatenschap bevat zowel de baten (geld en goederen) als de schulden van de overledene. Het kan zelfs zijn dat de schulden de baten overtreffen. In dat geval zouden de erfgenamen voor die schuld aansprakelijk kunnen worden gesteld. Daarom is in de wet voorzien in drie mogelijkheden:

1. De erfenis zuiver aanvaarden: baten en schulden worden ‘uitdrukkelijk’ (door een akte) of ‘stilzwijgend’ overgenomen. Pas op; indien iets wordt meegenomen uit de inboedel dan wordt dat beschouwd als een ‘daad van aanvaarding’, waardoor het verwerpen van de erfenis niet meer mogelijk is. Daden die betrekking hebben op het regelen en bekostigen van de uitvaart worden hiertoe niet gerekend.
2. De erfenis beneficiair aanvaarden: bij onzekerheid of de erfenis uit baten of kosten bestaat, dan kunnen de erfgenamen beneficiair aanvaarden, ofwel: aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Op die manier wordt pas beslist als duidelijk is waaruit de erfenis bestaat. Hiervoor moet een schriftelijke verklaring bij de griffie van de rechtbank ingediend worden en zal dan volgens een strak wettelijk schema plaatsvinden. Een dergelijke behandeling duurt vaak langer is mede daardoor ook duurder.
3.  De erfenis verwerpen: door het via de notaris afleggen van een schriftelijke verklaring kan de erfenis worden verworpen. Daarmee krijgt de erfgenaam niets uit de nalatenschap, maar blijft dus ook gevrijwaard van de eventuele schulden uit de erfenis. Zo’n verklaring moet worden ingediend bij de Griffie van de plaatselijke rechtbank.

Als u niet zeker weet of u de erfenis moet aanvaarden of verwerpen, dan kan bij de Griffie van de rechtbank tegen een vastgestelde bijdrage een verklaring worden afgelegd dat men zich beroept op het recht van beraad. Dat levert vier maanden tijd op om een beslissing te nemen.

Een nalatenschap bevat zowel de baten (geld en goederen) als de schulden van de overledene. Het kan zelfs zijn dat de schulden de baten overtreffen. In dat geval zouden de erfgenamen voor die schuld aansprakelijk kunnen worden gesteld. Daarom is in de wet voorzien in drie mogelijkheden:

1. De erfenis zuiver aanvaarden: baten en schulden worden ‘uitdrukkelijk’ (door een akte) of ‘stilzwijgend’ overgenomen. Pas op; indien iets wordt meegenomen uit de inboedel dan wordt dat beschouwd als een ‘daad van aanvaarding’, waardoor het verwerpen van de erfenis niet meer mogelijk is. Daden die betrekking hebben op het regelen en bekostigen van de uitvaart worden hiertoe niet gerekend.
2. De erfenis beneficiair aanvaarden: bij onzekerheid of de erfenis uit baten of kosten bestaat, dan kunnen de erfgenamen beneficiair aanvaarden, ofwel: aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Op die manier wordt pas beslist als duidelijk is waaruit de erfenis bestaat. Hiervoor moet een schriftelijke verklaring bij de griffie van de rechtbank ingediend worden en zal dan volgens een strak wettelijk schema plaatsvinden. Een dergelijke behandeling duurt vaak langer is mede daardoor ook duurder.
3.  De erfenis verwerpen: door het via de notaris afleggen van een schriftelijke verklaring kan de erfenis worden verworpen. Daarmee krijgt de erfgenaam niets uit de nalatenschap, maar blijft dus ook gevrijwaard van de eventuele schulden uit de erfenis. Zo’n verklaring moet worden ingediend bij de Griffie van de plaatselijke rechtbank.

Als u niet zeker weet of u de erfenis moet aanvaarden of verwerpen, dan kan bij de Griffie van de rechtbank tegen een vastgestelde bijdrage een verklaring worden afgelegd dat men zich beroept op het recht van beraad. Dat levert vier maanden tijd op om een beslissing te nemen.

Een nalatenschap bevat zowel de baten (geld en goederen) als de schulden van de overledene. Het kan zelfs zijn dat de schulden de baten overtreffen. In dat geval zouden de erfgenamen voor die schuld aansprakelijk kunnen worden gesteld. Daarom is in de wet voorzien in drie mogelijkheden:

1. De erfenis zuiver aanvaarden: baten en schulden worden ‘uitdrukkelijk’ (door een akte) of ‘stilzwijgend’ overgenomen. Pas op; indien iets wordt meegenomen uit de inboedel dan wordt dat beschouwd als een ‘daad van aanvaarding’, waardoor het verwerpen van de erfenis niet meer mogelijk is. Daden die betrekking hebben op het regelen en bekostigen van de uitvaart worden hiertoe niet gerekend.
2. De erfenis beneficiair aanvaarden: bij onzekerheid of de erfenis uit baten of kosten bestaat, dan kunnen de erfgenamen beneficiair aanvaarden, ofwel: aanvaarden onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Op die manier wordt pas beslist als duidelijk is waaruit de erfenis bestaat. Hiervoor moet een schriftelijke verklaring bij de griffie van de rechtbank ingediend worden en zal dan volgens een strak wettelijk schema plaatsvinden. Een dergelijke behandeling duurt vaak langer is mede daardoor ook duurder.
3.  De erfenis verwerpen: door het via de notaris afleggen van een schriftelijke verklaring kan de erfenis worden verworpen. Daarmee krijgt de erfgenaam niets uit de nalatenschap, maar blijft dus ook gevrijwaard van de eventuele schulden uit de erfenis. Zo’n verklaring moet worden ingediend bij de Griffie van de plaatselijke rechtbank.

Als u niet zeker weet of u de erfenis moet aanvaarden of verwerpen, dan kan bij de Griffie van de rechtbank tegen een vastgestelde bijdrage een verklaring worden afgelegd dat men zich beroept op het recht van beraad. Dat levert vier maanden tijd op om een beslissing te nemen.

Een eigen woning is onderdeel van iemands vermogen en valt daarom na een overlijden onder het erfrecht. Met een notariële akte moet, nadat de erfenis is afgehandeld, de tenaamstelling van het huis worden veranderd. Zo niet, dan blijft het huis mede op naam van de overledene staan. Dat kan later, bij de eventuele verkoop van het huis, problemen opleveren. Voor de koop van het huis is een hypothecaire lening afgesloten. Daarvan zijn er erg veel verschillende soorten. Het is verstandig om bij de hypotheekverstrekker te informeren naar de gevolgen van het overlijden voor de hypothecaire lening. In bepaalde gevallen wordt na het overlijden de restschuld of een deel daarvan zelfs kwijtgescholden.

Vaak hoort bij de afgesloten hypotheek om het huis te betalen een levens- of overlijdensrisicoverzekering. In sommige gevallen stelt de bank een dergelijke verzekering verplicht bij het afsluiten van een hypotheek om er zeker van te zijn dat in geval van overlijden de restschuld wordt voldaan. Op het moment dat de partner overlijdt keert de verzekering een bedrag uit, waarvan de hypotheekschuld geheel (of soms gedeeltelijk) wordt afgelost.

Als het huis schuldenvrij in de nalatenschap terechtkomt, dan kunnen de erfgenamen hun deel van de erfenis opeisen. Daardoor zou de achterblijvende partner in financiële problemen kunnen komen en het huis gedwongen moeten verkopen. Om dat te voorkomen bestaat het zogenaamde ‘langstlevende-testament’, waarin is vastgelegd dat de langstlevende partner tot zijn of haar overlijden het ‘vruchtgebruik’ van het huis krijgt. Dat wil zeggen dat pas na diens dood het huis onder de erfgenamen kan worden verdeeld

In sommige gevallen is bij het afsluiten van een levensverzekering de achterblijvende partner tot begunstigde benoemd, in plaats van dat bij de uitkering de bank direct de begunstigde is. Die constructie heeft als voordeel dat daarmee wel de bank wordt betaald, maar dat deze uitkering niet meetelt in de nalatenschap. Dat betekent, dat de nalatenschap er uit ziet alsof er nog een hypotheekschuld op het huis rust. In dat geval hebben de erfgenamen recht op het deel van het huis dat al afgelost is, en niet op het complete huis.

Erfgenamen of nabestaanden kunnen de gemaakte kosten in verband met het overlijden opvoeren als aftrekpost voor het deel dat overeenkomt met hun aandeel in de nalatenschap. Volledige aftrek van de kosten geldt voor gehuwden, leden van hetzelfde huishouden, directe verwanten (kinderen, ouders, broers, zussen, etc.) of diegenen met wie de overledene voorafgaand aan het overlijden gedurende minimaal 6 maanden een huishouden voerde. De (uitvaart)kosten die worden afgetrokken moeten worden verrekend met een eventuele ontvangen belastingvrije vergoeding, zoals uitkeringen van een ongevallenverzekering, schadevergoeding van derden, enzovoort. Kapitaaluitkeringen van levensverzekeringen, inclusief zogenaamde begrafenispolissen of overlijdensuitkeringen van de voormalig werkgever hoeven niet te worden verrekend met de aftrekposten.

De volgende kosten die samenhangen met overlijden zijn aftrekbaar:

• crematie of begrafenis, kerkelijke plechtigheid, advertenties, bloemen, koffie en een eenvoudige maaltijd na de plechtigheid, grafrechten, de aankoop van een eigen graf, grafbedekking en de huur van gelegenheidskleding;
• het vervoer van het stoffelijk overschot;
• rouwkaarten en bidprentjes;
• reis-, verblijf-, telegram- en telefoonkosten in verband met het overlijden.

Het is noodzakelijk om van al deze kosten de bonnen/facturen te bewaren.

Ook is er een aantal kosten in verband met het overlijden dat niet kan worden afgetrokken van de inkomstenbelasting. Deze kosten zijn: de aanschaf van rouwkleding, de aanschaf van een graf bij leven, herbegrafenis, verlenging van de grafrechten, de reis naar een militaire begraafplaats van de Tweede Wereldoorlog, de onderhoudskosten van een graf, het lezen van de mis na de begrafenis, de boedelkosten en erfbelasting.

U kunt geen aftrekposten opvoeren:

1. Bij het overlijden van ooms, tantes, neven, nichten, etc.
2. Bij het overlijden van niet-familieleden, tenzij u een aantoonbare morele verplichting had bij te dragen in de (uitvaart)kosten.
3. Als de uitvaartkosten zijn gedekt door een natura-uitvaartverzekering.

Over alles dat iemand krijgt uit de nalatenschap van een overledene die in Nederland zijn laatste officiële woonplaats had, moet erfbelasting worden betaald. Daarbij worden partners, kinderen en naaste familie minder zwaar belast dan verdere familieleden of niet-familieleden. Ook is het zo dat grote bedragen van erfbelasting zijn vrijgesteld. Belasting hoeft dan ook pas te worden betaald over het belaste deel van de nalatenschap. Om de hoogte daarvan vast te stellen worden alle schulden afgetrokken van de bezittingen zodat de totale omvang van de nalatenschap kan worden bepaald. Vervolgens wordt vastgesteld wat de verkrijging van iedere erfgenaam is om daarop de erfbelasting te kunnen baseren.

Ongeveer drie maanden na het overlijden ontvangt de belastingdienst daarover bericht van de Burgerlijke Stand van de gemeente. Daarop stuurt de belastingdienst de nabestaanden een aangiftebiljet. Zo niet, dan moet dit biljet verplicht worden aangevraagd. Afhankelijk van de financiële situatie van de overledene is dit een Sk-biljet of een Su-biljet. Kosten die met betrekking tot het overlijden zijn gemaakt, zoals voor de uitvaart, kunnen worden afgetrokken. De erfgenamen ontvangen gezamenlijk één aangiftebiljet, maar worden alleen voor hun eigen aandeel in de erfenis belast.

Bij gehuwden in gemeenschap van goederen wordt alleen de nalatenschap van de overleden partner belast, dus de helft van het saldo van de totale gemeenschap van goederen. Bij mensen die op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd gelden de voorwaarden zoals die bij het huwelijk zijn vastgelegd. In het geval van ongehuwd samenwonenden moet worden vastgesteld welke bezittingen op naam van de overledene staan. Het is zo, dat voor de erfbelasting samenwonenden die na hun 22e levensjaar minstens vijf aaneengesloten jaren hebben samengewoond, worden gelijkgesteld aan gehuwden en geregistreerd partners.

De erfbelasting die moet worden betaald is van toepassing op de  nalatenschap minus de vrijstelling. Afhankelijk van de waarde van die nalatenschap  gelden een minimum- en een maximumpercentage.

Voor echtgenoten, geregistreerd partners en tenminste 5 jaar ongehuwd samenwonenden geldt een bepaalde vrijstelling. Ook voor kinderen gelden, afhankelijk van hun leeftijd, vastgestelde minimumbedragen en drempels.

Als zich in de nalatenschap waardevolle kunstvoorwerpen bevinden, dan kan van een aparte regeling van het Ministerie van Financiën gebruik worden gemaakt. In sommige gevallen kunnen kunstvoorwerpen aan de Staat worden gegeven om daarmee de erfbelasting te voldoen. De nabestaanden wordt in dat geval de erfbelasting kwijtgescholden. Het Ministerie beslist daarover op basis van het advies van een speciale adviescommissie.

Na het overlijden eindigt de belastingplicht en moeten de belastingzaken van de overledene worden afgewikkeld. Met name aangiften van inkomsten- en vermogensbelasting moeten worden afgehandeld. Daarvoor wordt vaak automatisch door de belastingdienst een F-biljet toegestuurd.

Inkomstenbelasting wordt naar draagkracht geheven over het inkomen. De hoogte ervan wordt berekend als het inkomen minus de belastingvrije som en buitengewone of persoonlijke kosten. De rentelasten op de hypotheek zijn een voorbeeld van dergelijke aftrekposten. Op het maandsalaris van werknemers of de maandelijkse uitkering wordt door de werkgever of uitkeringsinstantie loonbelasting ingehouden. Mensen met een hoog inkomen, veel aftrekposten of inkomsten uit meerdere bronnen of arbeid als zelfstandige doen na afloop van het jaar aangifte van de inkomstenbelasting.

Voorlopige teruggaaf

Belastingplichtigen kunnen wegens aftrekposten, persoonlijke of buitengewone kosten in aanmerking komen voor een zogenaamde Voorlopige teruggave van belasting (VT). Nabestaanden van een overledene aan wie voorlopige belastingaanslagen zijn opgelegd, kunnen om zogenaamde ambtshalve vermindering van de aanslagen verzoeken. Als de overledene bij leven een verzoek om voorlopige teruggave had ingediend en op grond daarvan betalingen ontving, dan moet de belastingdienst worden geïnformeerd. Als de nabestaanden de kosten voor de uitvaart zelf hebben betaald, dan kunnen ze op basis daarvan zelf ook om een voorlopige teruggave verzoeken.

Adressen en links

• Belastingdienst
  t 080 005 43 (ma t/m vrij 8.00 – 17.00 uur
  www.belastingdienst.nl

Het huwelijk is een officiële vorm van partnerschap voor de wet. Maar sinds 1998 bestaat daarnaast in Nederland een nieuwe wettelijk erkende samenlevingsvorm: het geregistreerd partnerschap. Dat partnerschap is van toepassing op mensen van hetzelfde geslacht of verschillend geslacht. De juridische rechten zijn gelijk aan die binnen het huwelijk. Alleen de gevolgen met betrekking tot kinderen zijn anders. In veel gevallen wordt ook ‘samenwonen’ beschouwd als een officieel partnerschap. Op sommige punten gelden voor deze twee laatste juridische partnerschappen afwijkende regels.

Voorwaarden voor samenwonenden
In Nederland hebben samenwonenden meestal dezelfde rechten als gehuwden. Dat geldt overigens niet voor het buitenland. Dat kan problemen opleveren in het geval van een tweede huis in het buitenland. Aan welke voorwaarden moeten samenwonenden voldoen om als wettelijke partners te worden beschouwd? Allereerst gaat het er om dat twee ongehuwde personen gedurende langere tijd (duurzaam) een woning gezamenlijk bewonen. Vervolgens dienen beiden bij te dragen in de kosten van de huishouding of op een andere manier in elkaars verzorging te voorzien. Uiteraard kan het ook zijn dat er een samenlevingscontract bij de notaris is opgemaakt, al dan niet met een verblijvingsbeding. Dat is eigenlijk een contract waarin de twee samenwonende partners een aantal afspraken over gezamenlijke bezittingen en een gezamenlijk huishouden is vastgelegd.

Bij erfrechtelijke kwesties
Bij het verdelen van de erfenis hebben samenwonenden niet dezelfde rechten als gehuwden. Het saldo van bankrekeningen en andere privé bezittingen gaan niet automatisch naar de achterblijvende partner. Dat geldt overigens ook als er wel een samenlevingscontract met verblijvingsbeding is opgemaakt.

Huurwoning
De achterblijvende huwelijks- of geregistreerde partner wordt automatisch huurder van de woning. In het geval van samenwonen wordt de achterblijvende partner alleen huurder als deze al als medehuurder was ingeschreven. Zo niet, dan komt het huurrecht in principe na zes maanden te vervallen. In het geval van een duurzame huishouding maakt de achterblijvende partner een goede kans als nieuwe huurder te worden erkend. Eventueel zelfs via de kantonrechter. De woningbouwvereniging kan hierover meer informatie verstrekken.

Inkomstenbelasting
Bij de aangifte inkomstenbelasting kunnen de ‘buitengewone lasten’ gezamenlijk worden opgevoerd door de meest verdienende.

T-biljet (Teruggaaf-biljet)
Wellicht heeft u als partner na het overlijden recht op teruggave van (vooruitbetaalde) loonbelasting of premie. Daarvoor kunt u bij de belastingdienst een zogenaamd ‘T-biljet’ aanvragen. Als u van dat biljet gebruik wilt maken, dan moet het binnen drie jaar na afloop van het kalenderjaar waarin het overlijden plaatsvond worden ingeleverd bij de belastingdienst. Bij een overlijden vóór 1 juli kan de achterblijvende partner in een gunstiger tariefgroep vallen. Het is belangrijk in ieder geval de facturen die met de uitvaart te maken hebben goed te bewaren. Deze kosten zijn aftrekbaar van de belasting die u moet betalen.

Erfbelasting
In het geval van erfbelasting heeft de achterblijvende partner na vijf jaar of langer te hebben samengewoond, recht op dezelfde vrijstelling als een huwelijks- of geregistreerd partner. Is er korter samengewoond, dan wordt de aan de tijdsduur gerelateerde vrijstelling minder.

Ex-echtgenoten/ex-geregistreerde partners
Na een echtscheiding of beëindiging van een geregistreerd partnerschap kunnen er tussen ex-echtgenoten of ex-geregistreerde partners financiële verplichtingen blijven bestaan. De verplichting tot het betalen van alimentatie vervalt bij overlijden, maar in sommige gevallen kan de ex-partner aanspraak maken op een pensioenuitkering.

Alimentatie
Het kan zijn dat aan een ex-partner alimentatie is verschuldigd. Deze bron van inkomsten komt door het overlijden te vervallen. De ex-partner kan in dat geval een beroep doen op een uitkering in het kader van de Algemene nabestaandenwet (ANW).

Pensioenaanspraken
In sommige gevallen krijgt een ex-echtgenoot of ex-geregistreerde partner recht op een beperkt weduwepensioen van het pensioenfonds van de overledene. Informatie of dat het geval is, is te krijgen bij het betreffende pensioenfonds.

Huishoudelijke uitgaven/vaste lasten
Na een overlijden gaan in de meeste gevallen de inkomsten omlaag, terwijl veel van de kosten, zoals huur, gas/licht/water gelijk blijven. Het kan een goed idee zijn om een gespecificeerd totaaloverzicht te maken van uw inkomsten, vaste lasten en uitgaven. Als u de vaste lasten, zoals huur, gas, licht, water, abonnementen en dergelijke aftrekt van uw inkomsten, dan kunt u precies vaststellen wat er overblijft voor dagelijkse uitgaven. Het kan zijn dat het uitgavenpatroon aan de nieuwe situatie moet worden aangepast. Wanneer u door het overlijden van uw partner de samen aangegane verplichtingen niet meer kunt nakomen, dan kan de Sociale Dienst u helpen bij het maken van een bestedingsbudget en met het saneren van de schulden. In het geval persoonlijke leningen of aankopen op afbetaling is het raadzaam na te gaan of deze schulden door het overlijden worden kwijtgescholden.

Het kan zijn dat uw inkomsten door het overlijden van uw partner tot onder het bijstandsniveau zakken. In dat geval heeft u recht op aanvullende bijstand. De hoogte daarvan hangt af van de omstandigheden. De Algemene bijstandswet is ingesteld om het gezinsinkomen tot het sociale minimum aan te vullen. Eventuele inkomsten uit werk worden met de uitkering verrekend. Een bijstandsuitkering kan worden aangevraagd bij de Sociale Dienst in de woonplaats of de afdeling Sociale Zaken op het gemeentehuis.

Heeft u recht op bijstandsuitkering?
Het recht op (aanvullende) bijstand hangt af van de gezinssituatie en de mogelijkheid om zelf met werk een inkomen te verdienen. Voor het vaststellen van de bijstand worden noodzakelijke kosten in het huishouden vergeleken met het vastgesteld bestaansminimum.

Verlaagde belastingtarieven
Op basis van de veranderde omstandigheden na een overlijden kunnen er andere, lagere belastingtarieven gaan gelden. Ook kan er recht op kwijtschelding van bepaalde belastingen ontstaan. Een voorbeeld daarvan zijn de lagere tarieven van bijvoorbeeld reinigingsrechten of milieubelasting voor alleenstaanden. Wanneer u na het overlijden van uw partner alleen bent komen te staan met de kinderen, dan kunt u als eenoudergezin in aanmerking komen voor een hoger vrijgesteld bedrag bij de inkomstenbelasting.

Na het overlijden moet de verhuurder van de woonruimte worden geïnformeerd. Dat kan een particuliere verhuurder of een woningbouwcorporatie zijn. Hoe het daarna verder gaat hangt af van de situatie.

Rechten van huurders
Huurders hebben rechten (huurbescherming) en kunnen nooit zomaar uit hun woning worden gezet. Na het overlijden van de huurder (diegene wiens naam als huurder onder het huurcontract staat) wordt de medehuurder automatisch huurder. De huwelijks- of geregistreerde partner wordt daarom automatisch huurder van de woning. Ongehuwd samenwonenden kunnen medehuurder zijn als dit officieel is verzocht bij de woningbouwvereniging. Medebewoners – dus niet officieel medehuurders – kunnen tot zes maanden na het overlijden bij de kantonrechter verzoeken huurder te worden om in de woning te kunnen blijven. Zolang die procedure loopt blijft de huurovereenkomst bestaan. De aanvraag om huurder te worden kan eigenlijk alleen worden afgewezen als de aanvrager:

• niet daadwerkelijk in de woning woonde;
• geen duurzame huishouding met de overledene had;
• niet kan aantonen de huur te kunnen betalen;
• niet kan aantonen een huisvestingsvergunning te zullen krijgen.

Beëindiging huurovereenkomst
Een voormalig medehuurder die nieuwe huurder is geworden, kan ondanks gemaakte huurafspraken het huurcontract – per aangetekende brief of deurwaarder – eerder opzeggen. Op z’n vroegst kan dat op de eerste dag van de tweede maand na het overlijden. Zijn er na het overlijden geen medebewoners die de huur voortzetten, dan eindigt het huurcontract op de laatste dag van de tweede maand na het overlijden (bijvoorbeeld op 30 juni na overlijden op 15 april).

Dienstwoning
Voor een dienstwoning geldt in principe geen huurbescherming. Dat betekent dat de achterblijvende partner kan worden verplicht de woning te verlaten als hierover niets in de arbeidsovereenkomst staat vermeld. Eventueel kunt u tegen uithuiszetting bij de Kantonrechter in beroep gaan. Ook kan bij de afdeling Woonruimtezaken gemeente een urgentie worden aangevraagd bij het verzoeken om toewijzing van een woning door de gemeente.

Huursubsidie
Volgens de Huursubsidiewet (HSW) kan diegene die teveel huur betaalt in verhouding tot de inkomsten, bijvoorbeeld door daling van de inkomsten na een overlijden, huursubsidie aanvragen. Wel wordt er uiteraard gekeken of u in een passende woning woont (dus niet met een naar verhouding veel te laag inkomen in een naar verhouding veel te duur huis). De hoogte van de huursubsidie is afhankelijk van inkomen, hoogte van de huur, leeftijd en medebewoners. Om huursubsidie aan te vragen kunt u een formulier bij de gemeente opvragen. De subsidieperiode is altijd een jaar; van 1 juli tot 1 juli. Daarnaast kan een beroep worden gedaan op de zogenaamde Vangnetregeling als de inkomsten door het overlijden aanzienlijk afnemen. Wie daarvoor niet in aanmerking komt, kan een woonkostentoeslag aanvragen bij de Sociale Dienst. Dat is een tijdelijk tegemoetkoming in de woonkosten als de huursubsidie nog niet is aangepast (verhoogd) op de nieuwe situatie.

Wanneer komt u in aanmerking voor huursubsidie?
U komt in aanmerking voor huursubsidie:

• Als u 18 jaar of ouder bent
• Als u bent getrouwd of getrouwd geweest
• Als u huurder bent van een zelfstandige woning of wooneenheid

Adressen en links

• Voor telefonische klachten, vragen en problemen kunnen leden van de consumentenbond hier terecht. De bond heeft ook een juridische afdeling.
  Postbus 1000
  2500 BA Den Haag
  t 070 445 4545 (9.00-17.00 uur)
  www.consumentenbond.nl
• Nationale ombudsman. Behandelt klachten over het handelen van rijksoverheid, provincie, gemeente, politie, waterschappen en bestuursorganisaties van de centrale overheid. Leg uw klacht altijd eerst voor aan de betrokken instantie. Als u na 6 weken nog niets heeft vernomen, kunt u bij de ombudsman terecht.
  Postbus 29729
  2502 LS Den Haag
  t 070 356 3563
  ombudsman.nl
• Landelijke vereniging van instituten voor sociaal raadsliedenwerk (LVSR). Mensen die de weg kwijt zijn in een doolhof van regels en instanties kunnen met vragen terecht bij sociaal raadslieden. Zij kunnen weer doorverwijzen naar gespecialiseerde hulpverleners of instanties. De raadslieden kunnen ook helpen met het invullen van formulieren of het opstellen van brieven.
  Postbus 521
  4100 AM Culemborg
  t 034 553 0495
  lvsr@sociaalraadslieden.nl
  sociaalraadslieden.nl
• Bureaus voor rechtshulp. Deze bureaus zijn door de overheid ingesteld om mensen met een laag inkomen betaalbare rechtshulp te bieden. U betaalt een eigen bijdrage naar draagkracht. Telefoonnummers vindt u in de gouden gids of het telefoonboek.

Iedereen die in Nederland woont of werkt is verzekerd voor de Anw, waardoor bij overlijden recht op een uitkering kan ontstaan. Een uitkering in het kader van deze wet is inkomensafhankelijk. Behalve gehuwden komen ook samenwonenden voor een uitkering in aanmerking. De Anw kent drie uitkeringen:

• De nabestaandenuitkering voor achterblijvende partners.
• De halfwezenuitkering voor verzorgers van kinderen jonger dan 18 jaar van wie één ouder is overleden.
• De wezenuitkering voor kinderen van wie beide ouders zijn overleden.

Voor meer informatie en brochures kunt u terecht bij:
Sociale verzekeringsbank
Postbus 1100
1180 BH Amstelveen
t 020 656 5656
www.svb.org

Wie heeft recht op een Anw-uitkering?
Kijk voor de actuele gegevens op de site van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid: www.minszw.nl.

hehehhed

hehehhed

hehehhed

hehehhed